Prawo wszystkich obywateli Unii do pobytu na terytorium państw członkowskich przez okres powyżej trzech miesięcy powinno być również zagwarantowane członkom ich rodzin, aby korzystanie z niego mogło opierać się na obiektywnych warunkach wolności i godności.

Obywatele Unii, którzy skorzystali z prawa swobodnego przemieszczania się oraz pobytu na terytorium państw członkowskich i przenieśli się do przyjmującego państwa członkowskiego, są uprawnieni do przebywania tam wraz z członkami rodziny, bez względu na ich przynależność państwową[1].

Prawo obywateli Unii do pobytu na terytorium państw członkowskich przez okres powyżej trzech miesięcy jest szczegółowo opisane w odpowiednim informatorze.

KTO JEST CZŁONKIEM RODZINY W KONTEKŚCIE PRAWA POBYTU?

Wspólnotowe prawo towarzyszenia obywatelowi Unii lub dołączenia do niego w przyjmującym państwie członkowskim oraz pobytu w nim przyznaje się następującym członkom rodziny: małżonkowi/małżonce, partnerowi, z którym obywatel Unii zawarł zarejestrowany związek partnerski, na podstawie ustawodawstwa danego państwa członkowskiego, jeżeli ustawodawstwo przyjmującego państwa członkowskiego uznaje równoważność między zarejestrowanym związkiem partnerskim a małżeństwem, oraz zgodnie z warunkami ustanowionymi w odpowiednim ustawodawstwie przyjmującego państwa członkowskiego, bezpośrednim zstępnym, którzy nie ukończyli dwudziestego pierwszego roku życia lub pozostają na utrzymaniu, oraz zstępnym małżonka/małżonki lub zarejestrowanego partnera, bezpośrednim wstępnym pozostających na utrzymaniu oraz wstępnym małżonka/małżonki lub zarejestrowanego partnera.

Członkowie rodzin, którzy są obywatelami Unii, mają prawo pobytu przez okres powyżej trzech miesięcy w ramach własnych uprawnień należnych obywatelowi Unii, szczegółowo opisanych w odpowiednim informatorze.

PRAWO DO UŁATWIONEGO POBYTU

Pozostali członkowie rodziny, jak np.: rodzeństwo, kuzyni, ciotki, wujkowie i inni krewni, mają prawo do ułatwionej procedury wjazdu i pobytu ze strony przyjmującego państwa członkowskiego, jeśli pozostają na utrzymaniu lub są członkami gospodarstwa domowego obywatela Unii, posiadającymi pierwotne prawo wjazdu i pobytu, lub jeśli istnieją poważne względy zdrowotne, które ściśle wymagają sprawowania osobistej opieki przez obywatela Unii. Przypadki takie mogą również dotyczyć rodziców niebędących na utrzymaniu lub dzieci powyżej 21 roku życia, jeśli mieszkają oni w jednym gospodarstwie domowym z obywatelem Unii.

Partner obywatela Unii będący z nim w zarejestrowanym związku posiada takie same prawa w państwach członkowskich, które nie traktują zarejestrowanych związków partnerskich za równoważne ze związkiem małżeńskim. Te same zasady dotyczą również partnerów, z którymi obywatel Unii jest w trwałym i odpowiednio udowodnionym związku. Pojęcie związku partnerskiego obejmuje związki partnerskie tej samej i różnej płci oraz faktyczne związki partnerskie, np. mieszkanie we wspólnym lokalu.

Taka grupa członków rodziny i partnerów nie posiada „automatycznego” prawa wspólnotowego do towarzyszenia obywatelowi Unii lub dołączenia do niego. Państwa członkowskie mają jednak obowiązek dokładnie zbadać osobiste okoliczności, a odmowa pobytu tych członków rodziny musi wiązać się z odpowiednim uzasadnieniem oraz powiadomieniem na piśmie i podlega odwołaniu.

Ponadto jeśli przyjmujące państwo członkowskie postanowi uznać prawo pobytu takich osób, musi traktować je tak samo, jak pozostałych członków rodziny, którym przysługuje „automatyczne” wspólnotowe prawo pobytu.

Jeśli z uzasadnionych względów osobom takim odmówiono pobytu, nie mogą one skorzystać ze wspólnotowego prawa do towarzyszenia obywatelowi Unii lub dołączenia do niego w przyjmującym państwie członkowskim. Mogą one jednak mieć nadal prawo pobytu na mocy przepisów krajowych przyjmującego państwa członkowskiego.

UZYSKANIE KARTY POBYTU

Mają Państwo obowiązek zwrócenia się do odpowiednich władz przyjmującego państwa członkowskiego z wnioskiem o kartę pobytową. Termin złożenia wniosku o kartę pobytową nie może być krótszy niż trzy miesiące od daty Państwa przyjazdu.

Niedopełnienie wymogu złożenia wniosku o kartę pobytową może podlegać proporcjonalnym i niedyskryminującym karom, z wyłączeniem kary więzienia lub deportacji.

Dowodem Państwa prawa pobytu jest wydanie karty pobytowej. Prawo wspólnotowe nie nakłada już na członków rodziny z państw trzecich obowiązku uzyskania jakiegokolwiek rodzaju dokumentu pobytowego w celu poświadczenia posiadania przez Państwa prawa pobytu ze względu na to, że spełniają Państwo warunki, a nie dlatego, że przyjmujące państwo członkowskie „zezwoliło” Państwu na pobyt na jego terytorium.

Do celów wydania karty pobytu przyjmujące państwo członkowskie może wymagać od Państwa wyłącznie okazania ważnego paszportu[2] oraz

• dokumentu poświadczającego istnienie więzi rodzinnej lub zarejestrowanego związku;
• zaświadczenia o rejestracji lub, jeśli system rejestracji nie istnieje, innego dowodu pobytu w przyjmującym państwie członkowskim obywatela Unii, któremu Państwo towarzyszą lub do którego dołączają; oraz
• jeśli są Państwo bezpośrednimi krewnymi będącymi na utrzymaniu – dokumentu potwierdzającego istnienie takiej sytuacji.

Karta pobytowa powinna zostać wydana nie później niż sześć miesięcy od daty złożenia wniosku. Zaświadczenie o złożeniu wniosku o kartę pobytową powinno zostać wydane bezzwłocznie.

Karta pobytowa jest ważna przez pięć lat od dnia wydania lub przez przewidywany okres pobytu obywatela Unii, jeżeli okres ten jest krótszy niż pięć lat.

Posiadanie karty pobytowej w żadnym razie nie może być warunkiem wstępnym dla wykonywania określonego prawa lub załatwienia formalności administracyjnych, gdyż możliwość korzystania z praw może zostać potwierdzona za pomocą wszelkich innych dowodów. Ważne jest zatem posiadanie samego prawa, a nie odpowiedniego dokumentu urzędowego.

Należy wiedzieć, że Państwa pobyt w przyjmującym państwie członkowskim w charakterze członka rodziny obywatela Unii może mieć pewien wpływ na jego prawo pobytu. Obywatel Unii, którego prawo pobytu w przyjmującym państwie członkowskim zależy od posiadania wystarczających środków finansowych, aby nie stanowić obciążenia dla systemu pomocy społecznej przyjmującego państwa członkowskiego, muszą wykazać, że wszyscy członkowie rodziny, którzy przebywają z nim w przyjmującym państwie członkowskim są objęci pełnym ubezpieczeniem zdrowotnym i że posiada on wystarczające środki finansowe, aby członkowie rodziny podczas ich pobytu także nie stanowili obciążenia dla systemu pomocy społecznej przyjmującego państwa członkowskiego.

Państwa prawo pobytu może być ograniczone jedynie ze względu na zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego. W celu uzyskania dalszych informacji na ten temat należy zapoznać się z treścią odpowiedniego informatora.

INNE PRAWA

Jeśli posiadają Państwo prawo pobytu, zgodnie z prawem wspólnotowym powinni Państwo być traktowani na równi z obywatelami przyjmującego kraju członkowskiego w zakresie ustanowionym w prawie wspólnotowym, chyba że istnieje wyraźne odstępstwo od tej zasady.

 

CO TRZEBA WIEDZIEĆ

Państwa prawo pobytu nie jest już uwarunkowane posiadaniem wizy. Wizy są konieczne jedynie do celów wjazdu do przyjmującego państwa członkowskiego.

Władze krajowe nie mogą:

• prosić o przedstawienie innych dokumentów niż ważny paszport i dokumentów potwierdzających więzi rodzinne, np. dowodów na potwierdzenie możliwości samodzielnego utrzymania się, biletów podróżnych, poświadczenia zatrudnienia, pasków płac, oświadczeń z banku, dokumentów potwierdzających posiadanie zakwaterowania, środków utrzymania, zaświadczenia lekarskiego etc.;
• zabronić Państwu podjęcia pracy, prowadzenia działalności na własny rachunek lub studiowania.

 

TEKSTY REFERENCYJNE

• Dyrektywa 2004/38/WE, Dziennik Urzędowy nr L 158 z 30 kwietnia 2004 r.

Należy wiedzieć, że jeśli przyjmujące państwo członkowskie nie dokona transpozycji przepisów dyrektywy w odpowiedni sposób lub we właściwym czasie, przepisy te stosuje się bezpośrednio. W związku z tym można powołać się na przepisy dyrektywy względem wszelkiego prawa krajowego, które nie jest z nimi zgodne.