7. Unia gospodarcza i walutowa oraz euro * Euro to wspólna waluta Unii Europejskiej. W 1999 r. do transakcji bezgotówkowych przyjęło ją dwanaście z piętnastu ówczesnych państw członkowskich, a od 2002 r., kiedy wyemitowano banknoty i monety, euro obowiązuje we wszystkich płatnościach.
* Trzy kraje (Dania, Szwecja oraz Zjednoczone Królestwo) nie przystąpiły do unii walutowej.
* Nowe państwa członkowskie przygotowują się do wejścia do strefy euro po spełnieniu niezbędnych kryteriów.
* Oprócz zachowania stabilności walutowej, co należy do zadań Europejskiego Banku Centralnego, państwa członkowskie mają obowiązek dążyć do osiągnięcia wyższego wzrostu i konwergencji gospodarczej.
I. Historia współpracy monetarnej
(a) Europejski System Walutowy (ESW)
W 1971 r. Stany Zjednoczone podjęły decyzję o zniesieniu parytetu złota do dolara, który po zakończeniu II wojny światowej umożliwił osiągnięcie stabilizacji walutowej na świecie. Decyzja ta położyła kres stałym kursom wymiany. Aby wprowadzić własną unię walutową, państwa Unii Europejskiej postanowiły, że zmiany kursów pomiędzy walutami europejskimi nie mogą przekroczyć poziomu 2,25%, w przeciwnym razie niezbędna będzie wspólna interwencja na rynkach walutowych.
Wydarzenia te doprowadziły do powstania Europejskiego Systemu WalutowegoDeutshEnglishFrançais , który zaczął funkcjonować od marca 1979 r. Trzy główne elementy Systemu to:
* Waluta rozliczeniowa zwana ECU: był to rodzaj „koszyka” złożony z walut wszystkich państw członkowskich;
* Mechanizm wymiany walutowej: kurs wymiany każdej waluty opierał się na ECU; kursy dwustronne mogły się wahać w granicach 2,25%;
* Mechanizm kredytowy: każdy kraj przekazywał 20% swoich rezerw we własnej walucie oraz w złocie do wspólnego funduszu.
(b) Od Europejskiego Systemu Walutowego do Europejskiej Unii Walutowej
Europejski System Walutowy miał burzliwą historię. Po zjednoczeniu Niemiec i wznowionych napięciach walutowych w Europie, w 1992 r. Europejski System Walutowy opuściły włoski lir oraz funt sterling. W sierpniu 1993 r. kraje ESW postanowiły czasowo rozszerzyć margines wahań kursów walut do 15%. Tymczasem rządy krajów UE podjęły decyzję o ponownym podjęciu działań w celu osiągnięcia pełnej unii monetarnej i wprowadzenia wspólnej waluty. Działania te miały zapobiec wysokim wahaniom kursów wymiany walut krajów UE oraz wyeliminować konkurencyjną dewaluację.
Podczas spotkania Rady Europejskiej, które odbyło się w Madrycie w czerwcu 1989 r., liderzy państw UE przyjęli trzyetapowy plan tworzenia unii gospodarczej i walutowej . Plan ten został następnie włączony do Traktatu o Unii Europejskiej (Traktatu z Maastricht), który został przyjęty przez Radę Europejską w grudniu 1991 r.
II. Unia gospodarcza i walutowa
(a) Trzy etapy budowy unii gospodarczej i walutowej
Pierwszy etap rozpoczęto 1 lipca 1990 r. i zakładał on:
* całkowitą swobodę kapitału w ramach UE (zniesienie kontroli wymiany walutowej);
* zwiększenie środków przekazywanych w celu zlikwidowania różnic pomiędzy poszczególnymi regionami Europy (fundusze strukturalne);
* zbliżenie gospodarek poprzez wielostronną obserwację polityki gospodarczej poszczególnych państw członkowskich.
Drugi etap rozpoczął się 1 stycznia 1994 r. Zakładał on:
* powstanie Europejskiego Instytutu Monetarnego (EIM) we Frankfurcie. W EIM zasiadali prezesi banków centralnych poszczególnych krajów UE;
* niezależność narodowych banków centralnych;
* zasady ograniczające deficyt budżetów krajowych.
Etap trzeci to narodziny euro.Pierwszego stycznia 1999 r. jedenaście krajów przyjęło walutę euro, która tym samym stała się wspólną walutą Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Irlandii, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Portugalii i Włoch. (Grecja dołączyła do ich grona 1 stycznia 2001 r.). Od tego momentu Europejski Bank Centralny przejął obowiązki Europejskiego Instytutu Monetarnego i to on jest odpowiedzialny za politykę pieniężną, która jest określana i realizowana właśnie w euro.
Banknoty i monety euro zostały wyemitowane 1 stycznia 2002 r. w strefie euro obejmującej 12 wymienionych powyżej krajów. Waluty krajowe zostały wycofane z obiegu dwa miesiące później. Od tej chwili euro stało się prawnym środkiem płatniczym we wszystkich transakcjach gotówkowych i bankowych w krajach należących do strefy euro, które łącznie reprezentują ponad dwie trzecie ludności UE.
(b) Kryteria konwergencji
Aby przejść do trzeciego etapu budowy unii gospodarczo-walutowej, każde państwo UE musi spełnić pięć kryteriów konwergencji. Kryteria te to:
* stabilność cen: stopa inflacji nie może przekroczyć 1,5% średniej stopy inflacji trzech państw członkowskich z najniższą inflacją;
* stopy procentowe: stopa oprocentowania długoterminowego nie może różnić się o więcej niż 2% od średniej stopy oprocentowania trzech państw, w których jest ona najniższa;
* deficyt: deficyt budżetowy w poszczególnych krajach nie może przekraczać 3% PKB;
* dług publiczny: nie może przekroczyć 60% PKB;
* stabilność kursów wymiany: przez ostatnie dwa lata przed przystąpieniem do unii walutowej kursy wymiany muszą mieścić się w określonym marginesie wahań.
(c) Pakt stabilności i wzrostu
W czerwcu 1997 r. Rada Europejska przyjęła pakt na rzecz stabilności i wzrostuDeutshEnglishFrançais . Pakt ten stanowił trwałe zobowiązanie do zachowania stabilności budżetowej. Umożliwiał również nałożenie kar na kraj, którego deficyt budżetowy przekroczyłby poziom 3%. Ostatecznie uznano jednak, że postanowienia paktu są zbyt restrykcyjne i został on zmieniony w marcu 2005 r.
(d) Grupa Euro
Grupa Euro to nieformalny organ skupiający ministrów finansów krajów strefy euro. Celem ich wspólnych spotkań jest wypracowanie rozwiązań zapewniających lepszą koordynację zasad gospodarczych, monitorowanie zasad polityki budżetowej i finansowej obowiązujących w poszczególnych państwach strefy euro oraz reprezentowanie euro na międzynarodowych forach monetarnych.
(e) Nowe państwa członkowskie a Europejska Unia Monetarna
Wszyscy nowi członkowie UE przyjmą euro, pod warunkiem, że spełnią wymagane kryteria. Słowenii udało się tego dokonać i 1 stycznia 2007 r. przystąpiła do strefy euro jako pierwszy z dziesięciu krajów, które dołączyły do Unii Europejskiej w 2004 r. Zakaz kopiowania, rozpowszechniania części lub całości bez zgody redakcji EUROPA.wortale.net.
Dodaj swój komentarz
| |
