3. Rozszerzenie i polityka sąsiedztwa * Drzwi do Unii Europejskiej są otwarte dla każdego państwa europejskiego, które spełni kryteria demokratyczne, polityczne i gospodarcze wymagane w celu uzyskania członkowstwa.
* Unię stworzyło sześć państw, jednak jej grono było kilkakrotnie rozszerzane i obecnie UE liczy 27 członków. W kolejce do Unii czeka kilka kolejnych państw kandydujących.
* Każdy traktat o przyjęciu nowego członka musi zostać jednomyślnie zatwierdzony przez wszystkie państwa członkowskie. Ponadto przed każdym kolejnym rozszerzeniem Unia ocenia własne możliwości pod kątem przyjęcia nowych członków oraz zdolność instytucji unijnych do dalszego sprawnego funkcjonowania.
* Dzięki poszczególnym rozszerzeniom możliwe było wzmocnienie demokracji, zwiększenie bezpieczeństwa Europy oraz jej potencjału w zakresie handlu i rozwoju gospodarczego.
I. Ku zjednoczeniu kontynentu
(a) Unia 27
Spotkanie Rady Europejskiej, które odbyło się w Kopenhadze w grudniu 2002 r., otworzyło kolejny etap w historii zjednoczenia europejskiego i stanowi jeden z bardziej doniosłych momentów. Podejmując decyzję o przyjęciu 10 kolejnych krajów od 1 maja 2004 r.,Unia Europejska nie tylko zwiększyła swoją powierzchnię i populację, ale również przypieczętowała koniec podziału naszego kontynentu, który od 1945 r. dzielił Europę na świat wolności i świat komunizmu.
Piąte rozszerzenie UE miało więc zarówno wymiar polityczny, jak i moralny. Dzięki rozszerzeniu Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia i Węgry, czyli kraje, które przynależą do Europy nie tylko z geograficznego punktu widzenia, ale również ze względu na swą kulturę, historię i aspiracje, mogły wreszcie dołączyć do demokratycznej rodziny europejskiej i w pełni uczestniczyć w wielkim projekcie stworzonym przez ojców założycieli UE.
(b) Kolejne rozszerzenie
Bułgaria i Rumunia złożyły swoje kandydatury w 1995 r. W przypadku tych dwóch krajów proces rozszerzenia trwał dłużej niż przy pozostałej dziesiątce. Niemniej jednak 1 stycznia 2007 r. dołączyły one do grona państw członkowskich UE, których liczba zwiększyła się tym samym do 27.
(c) Kraje kandydujące
Turcja, która jest członkiem NATO i podpisała długoterminową umową o stowarzyszeniu z UE, złożyła wniosek o członkowstwo w 1987 r. W kontekście położenia geograficznego Turcji i jej historii politycznej Unia długo wahała się zanim podjęła decyzję o przyjęciu tej kandydatury. W październiku 2005 r. Rada Europejska otwarła negocjacje akcesyjne z Turcją. W tym samym czasie rozpoczęto negocjacje z Chorwacją, która jest kolejnym krajem kandydującym . Na razie nie określono daty wejścia w życie traktatu akcesyjnego, na mocy którego te dwa kraje miałyby zostać przyjęte do grona UE po zakończeniu negocjacji.
(d) Zachodnie Bałkany
Kraje Zachodnich Bałkanów, z których większość była kiedyś częścią Jugosławii, zwracają się do Unii Europejskiej w celu przyspieszenia restrukturyzacji ich gospodarek, poprawy wzajemnych stosunków, które ucierpiały w wyniku konfliktów etnicznych i wojen religijnych oraz skonsolidowania ich demokratycznych instytucji. W listopadzie 2005 r. Unia Europejska przyznała status „krajów kandydujących” Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii. Wśród pozostałych potencjalnych kandydatów znajdują się: Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra i Serbia.
II. Warunki członkowstwa
(a) Wymogi prawne
Integracja europejska zawsze była procesem polityczno-gospodarczym dostępnym dla wszystkich państw europejskich, które były gotowe przyjąć traktaty założycielskie oraz całość prawodawstwa unijnego. Zgodnie z artykułem 237 Traktatu Rzymskiego „Każde państwo europejskie może prosić o przyjęcie do Wspólnoty.”
W artykule F Traktatu z Maastricht dodano, że państwa członkowskie powinny mieć „systemy rządów oparte na zasadach demokracji”.
(b) Kryteria kopenhaskie
W 1993 r. po otrzymaniu wniosków od byłych krajów komunistycznych z prośbą o przyjęcie ich do Unii Rada Europejska przedstawiła trzy kryteriaDeutshEnglishFrançais , które należy spełnić, aby zostać członkiem UE. Zanim kraje kandydujące zostaną przyjęte do grona członków UE muszą posiadać:
* stabilne instytucje gwarantujące demokrację, poszanowanie zasad państwa prawa i praw człowieka oraz poszanowanie i ochronę praw mniejszości;
* trwałą gospodarkę rynkową, jak również zdolność do przeciwstawienia się konkurencji oraz siłom rynkowym wewnątrz Unii;
* zdolność do sprostania wymogom członkostwa i mieć gotowość do realizacji celów Unii.Muszą również posiadać administrację publiczną, która będzie w stanie stosować prawo UE i zarządzać nim w praktyce.
(c) Proces akcesji
Negocjacje w sprawie przystąpienia do UE są prowadzone pomiędzy każdym krajem kandydującym a Komisją Europejską działającą w imieniu Unii. Po zakończeniu negocjacji odbywa się spotkanie Rady Europejskiej gromadzące wszystkie istniejące państwa członkowskie. Podczas tego spotkania państwa członkowskie muszą podjąć jednomyślną decyzję o przyjęciu nowego członka. Parlament Europejski musi wyrazić zgodę bezwzględną większością głosów oddanych przez członków. Następnie wszystkie traktaty akcesyjne muszą być ratyfikowane przez państwa członkowskie i kraje kandydujące zgodnie z procedurą konstytucyjną obowiązującą w danym kraju.
Przez okres negocjacji kraje kandydujące otrzymują wsparcie z UE, które ma na celu ułatwić im dogonienie państw członkowskich pod względem ekonomicznym. Pomoc dla 10 krajów, które przyjęto do UE w 2004 r., wyniosła 41 miliardów EUR i miała na celu przede wszystkim finansowanie projektów strukturalnym, dzięki którym nowe państwa mogły spełnić wymagania związane z członkowstwem.
III. Jak duża może być UE?
(a) Granice geograficzne
Kiedy UE powiększała się do 25, a następnie 27 krajów, jej państwa członkowskie przygotowywały ramy nowego traktatu, aby zagwarantować możliwość skutecznego i demokratycznego działania rozszerzonej Unii. Podczas tego procesu stało się jasne, że wielu Europejczyków ma sporo obaw co do ostatecznego kształtu granic Unii Europejskiej, a nawet co do jej tożsamości. Na te pytania nie ma prostych odpowiedzi, zwłaszcza że każdy kraj inaczej pojmuje swoje interesy geopolityczne czy ekonomiczne. Kraje bałtyckie i Polska popierają członkowstwo Ukrainy. Ewentualne przystąpienie Turcji do Unii będzie się wiązać z kwestią statusu niektórych krajów na Kaukazie, jak Gruzja czy Armenia.
Port w Dubrowniku (Chorwacja) © Van Parys Media
Perła Adriatyku, Dubrownik na
Chorwacji.
Islandia, Norwegia, Szwajcaria i Liechtenstein nie są członkami Unii Europejskiej, mimo iż spełniają wymogi stawiane jej członkom. Stało się tak, ponieważ opinia publiczna w tych krajach na razie opowiedziała się przeciwko zjednoczeniu.
Sytuacja polityczna na Białorusi oraz pozycja strategiczna Mołdowy nadal stwarzają problemy. Oczywiste jest także, że członkowstwo Rosji zaburzyłoby równowagę w Unii Europejskiej, zarówno pod względem politycznym i geograficznym - taka sytuacja jest nie do przyjęcia.
(b) Ograniczenia natury administracyjnej
Obecne zasady członkowstwa, które zostały określone w Traktacie Nicejskim z 2003 r., zakładają strukturę instytucjonalną dla unii składającej się z maksymalnie 27 członków. Aby zwiększyć tę liczbę konieczne będzie nowe porozumienie międzyrządowe dotyczące relacji pomiędzy państwami członkowskimi w ramach różnych instytucji.
Unii trudniej będzie funkcjonować w zgodzie z podstawowymi zasadami traktatów (patrz rozdział 4: Jak funkcjonuje Unia Europejska?), jeżeli liczba członków przekroczy 30 krajów. Przy takiej liczbie członków konieczna byłaby dogłębna analiza procedur decyzyjnych tak, aby uniknąć paraliżu i umożliwić UE dalsze sprawne funkcjonowanie.
Pojawiają się również inne delikatne kwestie, jak używanie języków urzędowych. Po włączeniu Bułgarii i Rumunii liczba języków urzędowych wzrosła do 23, ponieważ zwykli obywatele nie mogą postrzegać rozszerzania jako procesu prowadzącego do zatracenia ich własnej tożsamości narodowej czy regionalnej w ramach ujednoliconej UE.
IV. Kraje kandydujące i kraje niebędące kandydatami do UE
W Unii Europejskiej panują równoległe zasady regulujące stosunki z krajami sąsiedzkimi, w zależności od tego, czy znajdują się one na liście potencjalnych kandydatów czy też nie.
* Porozumienia o stabilizacji i stowarzyszeniu dają danemu krajowi możliwość kandydowania do członkowstwa w UE po zakończeniu procesu negocjacji. Pierwsze porozumienia tego rodzaju zostały zawarte z Chorwacją oraz z Byłą Jugosłowiańską Republiką Macedonii. Kolejne porozumienie zawarto z Albanią. Innymi potencjalnymi kandydatami są: Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra i Serbia.
* W ramach polityki sąsiedztwa Unia zawarła umowy handlowe oraz umowy o współpracy z krajami niebędącymi członkami Unii, które znajdują się w południowym rejonie basenu Morza Śródziemnego oraz na południowym Kaukazie. Podobne umowy Unia zawarła również z krajami Europy wschodniej, których przyszłe relacje z Unią Europejską nie zostały jeszcze jasno określone.
Zakaz kopiowania, rozpowszechniania części lub całości bez zgody redakcji EUROPA.wortale.net.
Dodaj swój komentarz
| |
