11. Unia Europejska na arenie światowej * Wypowiadając się jednym głosem w kwestiach międzynarodowych, Unia Europejska ma większy wpływ na wydarzenia na arenie światowej. Dobrym przykładem tego wpływu są negocjacje handlowe.
* W dziedzinie obronności każde państwo jest suwerenne, niezależnie od tego, czy jest członkiem NATO czy też zachowało neutralność. Niemniej jednak państwa członkowskie UE rozwijają współpracę militarną w zakresie misji pokojowych.
* Unia Europejska szczególną uwagę poświęca południowym krajom basenu Morza Śródziemnego i krajom Afryki ze względu na ich wspólną historię oraz bliskość geograficzną. (działania prowadzone w tym zakresie obejmują: zasady udzielania pomocy rozwojowej, preferencje w wymianie handlowej, pomoc żywnościową i wsparcie w przestrzeganiu praw człowieka).
Z upływem lat Unia Europejska stała się światową potęgą w znaczeniu gospodarczym, handlowym i monetarnym.Byli jednak i tacy, którzy opisywali UE jako gospodarczego olbrzyma, który jest politycznym karłem. To sformułowanie jest oczywiście przesadne. Unia ma znaczący wpływ w ramach międzynarodowych organizacji, jak Światowa Organizacja Handlu czy specjalistyczne agencje Organizacji Narodów Zjednoczonych, oraz podczas światowych szczytów na rzecz rozwoju i ochrony środowiska naturalnego.
Niemniej jednak prawdą jest, że państwa członkowskie UE mają jeszcze przed sobą długą drogę w zakresie stosunków dyplomatycznych i politycznych, zanim będą mogły wypowiadać się jednym głosem w tak istotnych dla świata zagadnieniach, jak: pokój i stabilność, stosunki ze Stanami Zjednoczonymi, terroryzm, Bliski Wschód i rola Rady Bezpieczeństwa ONZ. Co więcej, kraje UE zachowują pełną narodową suwerenność w odniesieniu do swoich sił zbrojnych. Systemy obrony są całkowicie w rękach rządów narodowych i jedynymi związkami między nimi są rozmaite pakty i sojusze takie, jak NATO.
I. Zarodki wspólnej polityki obrony
Główne zadania UE w zakresie obronności zostały określone we wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa oraz w europejskiej polityce bezpieczeństwa i obrony, które zostały wprowadzone Traktatem z Maastricht(1992 r.), Traktatem z Amsterdamu (1997 r.) oraz Traktatem z Nicei (2001 r.).Na ich podstawie UE rozwinęła swój „drugi filar” – dziedzinę polityki, w której działania podejmowane są w oparciu o uzgodnienia międzyrządowe, a Komisja i Parlament odgrywają w niej jedynie niewielką rolę. Decyzje w tej dziedzinie podejmowane są na zasadzie konsensusu, przy czym poszczególne państwa mogą wstrzymać się od głosu.
(a) Krajobraz polityczny i strategiczny w 2006 r
Trwająca ponad pół wieku „zimna wojna” dobiegła końca — Rosja zmieniła orientację polityczną, a byłe komunistyczne kraje Europy Środkowej i Wschodniej niemal równocześnie przystąpiły do NATO i Unii Europejskiej. Kontynent europejski może zjednoczyć się w pokoju. Rozwija się również współpraca między krajami europejskimi w zwalczaniu międzynarodowej przestępczości, handlu ludźmi, nielegalnej imigracji czy też prania brudnych pieniędzy.
Rozszerzona Unia Europejska stworzyła struktury partnerstwa z największymi sąsiadami, z których część ma szanse dołączyć do UE w średniej perspektywie czasu.
Stany Zjednoczone zgodziły się, aby Europejczycy korzystali z niektórych środków logistycznych NATO (wywiad, przekaz informacji, dowództwo, transport) w działaniach wojskowych, w których Amerykanie nie są zaangażowani.
Brutalne ataki terrorystyczne na Nowy Jork i Waszyngton z 11 września 2001 r., wybuchy bomb w Madrycie w 2004 r. oraz w Londynie w 2005 r. całkowicie zmieniły krajobraz polityczny i strategie narodowe. Kraje europejskie decydują się na bliższą współpracę, aby wspólnie wykryć informacje, które pozwolą uchronić świat przed atakami tego rodzaju. Europa współpracuje nie tylko ze Stanami Zjednoczonymi, ale również z wszystkimi krajami, które wspierają demokrację i prawa człowieka. Współpraca ta wychodzi poza ramy tradycyjnych paktów obronnych.
(b) Konkretne osiągnięcia w obszarze bezpieczeństwa i obronności
W 1999 r., na mocy Traktatu z Amsterdamu, Javier Solana został wyznaczony na pierwszego Wysokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
W ramach działań zmierzających ku stworzeniu europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony państwa członkowskie UE ustaliły konkretny cel, polegający na rozmieszczeniu sił szybkiego reagowania przy wsparciu marynarki wojennej i sił powietrznych oraz utrzymaniu tych sił przez okres jednego roku. Siły szybkiego reagowania nie będą wprawdzie stanowiły prawdziwej armii europejskiej, ale będą utworzone z kontyngentów z istniejących narodowych sił zbrojnych.
Jednakże w wyniku powołania przez Radę Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa (ang. PSC), Komitetu Wojskowego Unii Europejskiego (ang. EUMC) oraz Europejskiego Sztabu Wojskowego (ang. EUMS) z siedzibą w Brukseli, Unia posiada narzędzie polityczne i militarne umożliwiające jej osiągnięcie swoich celów, czyli: prowadzenie misji humanitarnych poza Europą, realizację operacji pokojowych oraz innych zadań w zakresie zarządzania w sytuacjach kryzysowych.
Ponieważ technologia wojskowa staje się coraz bardziej nowoczesna, a tym samym coraz droższa, rządy państw członkowskich w coraz większym stopniu dostrzegają potrzebę współpracy w zakresie produkcji broni. Ponadto jeżeli siły zbrojne państw UE mają prowadzić wspólne misje, ich systemy muszą być interoperacyjne, a ich wyposażenie musi spełniać odpowiednie normy. W 2003 r., podczas spotkania w Thessalonikach, Rada Europejska podjęła decyzję o powołaniu Europejskiej Agencji ds. Obrony.
Od 2003 r. UE przeprowadziła cały szereg misji pokojowych i interwencji kryzysowych. Najważniejszą z nich była misja w Bośni i Hercegowinie, kiedy to w grudniu 2004 r. służby wojskowe Unii Europejskiej (UEFOR) liczące 7 000 oddziałów zastąpiły siły pokojowe NATO.
II. Polityka handlowa otwarta na świat
Unia Europejska wspiera oparty na zasadach system Światowej Organizacji Handlu (ang. WTO), który zapewnia określony poziom bezpieczeństwa prawnego i przejrzystości w prowadzeniu handlu na szczeblu międzynarodowym. WTO określa warunki, na jakich jej członkowie mogą się bronić przed nieuczciwymi praktykami takimi, jak stosowanie cen dumpingowych (czyli sprzedaż po cenie poniżej kosztów produkcji), za pomocą których eksporterzy konkurują z rywalami. Przewiduje również procedurę rozstrzygania sporów pomiędzy kontrahentami.
Polityka handlowa UE jest ściśle powiązana z unijną polityką rozwoju. W ramach ogólnego systemu preferencji Unia dopuściła, aby większość produktów importowanych z krajów rozwijających się lub znajdujących się w fazie przejściowej miało dostęp do jej rynku na zasadzie bezcłowej lub po preferencyjnych stawkach. Dla 49 najuboższych krajów świata ulgi są jeszcze większe. W ramach programu wprowadzonego w 2001 r. eksport wszystkich produktów z tych krajów, z wyjątkiem broni, jest zwolniony z ceł na terenie Unii Europejskiej.
Unia Europejska nie posiada jednakże konkretnych umów handlowych ze swymi głównymi partnerami handlowymi wśród krajów rozwiniętych, jak USA czy Japonia. W przypadku tych krajów stosunki handlowe regulowane są na podstawie mechanizmów WHO. Stany Zjednoczone oraz Unia Europejska starają się, aby ich stosunki były oparte na zasadach równości i partnerstwa. Jednakże państwa UE nie zawsze zgadzają się co do rodzaju więzi dyplomatycznych, politycznych i wojskowych z USA.
Unia Europejska rozwija handel z rosnącymi potęgami z innych części świata, począwszy od Chin i Indii aż po Amerykę Środkową i Południową. Umowy handlowe zawarte z tymi krajami przewidują również współpracę techniczną i kulturalną.
III. Relacje pomiędzy Unią Europejską a krajami basenu Morza Śródziemnego
Ze względu na bliskość geograficzną, więzy historyczne i kulturowe oraz przepływy migracyjne, tak te obecne, jak i przyszłe, kraje mieszczące się na południowych wybrzeżach Morza Śródziemnego to partnerzy o szczególnym znaczeniu Unii Europejskiej. Z tego też powodu, zgodnie ze swą tradycją, Unia podjęła decyzję o prowadzeniu polityki integracji regionalnej.
Podczas konferencji w Barcelonie, w listopadzie 1995 r., na której obecne były wszystkie państwa członkowskie oraz kraje basenu Morza Śródziemnego (poza Libią, Albanią i krajami byłej Jugosławii) Unia stworzyła podwaliny nowej współpracy pomiędzy tymi krajami. W wyniku konferencji wytyczono zarys nowego partnerstwa, które miałoby obejmować:
* dialog polityczny pomiędzy uczestniczącymi w nim krajami oraz współpracę w sferze bezpieczeństwa, której podstawą byłyby w szczególności mechanizmy w zakresie kontroli uzbrojenia i pokojowego rozwiązywania konfliktów;
* rozwój stosunków gospodarczych i handlowych pomiędzy regionami. Kluczem do tego jest stworzenie do 2010 r. śródziemnomorskiej strefy wolnego handlu;
* partnerstwo w sprawach społecznych i kulturowych.
W latach 2000-2006 Unia Europejska przyznała krajom śródziemnomorskim pomoc finansową w wysokości 5,3 mld EUR. W okresie budżetowym 2007-13 pomoc krajom śródziemnomorskim oraz pozostałym sąsiadom UE, tj. krajom będącym następcami byłego Związku Radzieckiego, będzie udzielana za pomocą Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (ang. ENPI). Do tej pory kraje te otrzymywały wsparcie w ramach odrębnych programów.
IV. Afryka
Stosunki pomiędzy Europą a Czarną Afryką mają długą historię. Zgodnie z Traktatem Rzymskim z 1957 r. byłe kolonie i terytoria zamorskie państw członkowskich zostały stowarzyszone ze Wspólnotą. Dekolonizacja, która rozpoczęła się we wczesnych latach sześćdziesiątych XX wieku, zmieniła tę relację – odtąd stowarzyszenie obejmowało państwa już suwerenne.
Umowa z CotonouDeutshEnglishFrançais , podpisana w czerwcu 2000 r. w stolicy Beninu, była kolejnym krokiem w unijnej polityce rozwoju. Umowa podpisana pomiędzy Unią Europejską a krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) jest najdalej idącą i najbardziej ambitną umową o handlu i pomocy, jaka została kiedykolwiek zawarta pomiędzy krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się. Umowa z Cotonou zastąpiła Konwencję z Lomé, która została podpisana w 1975 r. w stolicy Togo i następnie podlegała licznym zmianom wprowadzanym w regularnych odstępach.
Podstawowy cel umowy z Cotonou pozostaje taki sam, jak Konwencji z Lomé: „wspierać i przyspieszać rozwój gospodarczy, kulturowy i społeczny Państw AKP oraz wzmacniać i różnicować ich stosunki [z Unią Europejską i jej państwami członkowskimi] w duchu solidarności i wzajemnego interesu”.
Nowa umowa idzie znacznie dalej niż wcześniejsze porozumienia, ponieważ przechodzi od stosunków handlowych opartych na dostępie do rynku do stosunków handlowych w szerszym znaczeniu tego pojęcia. Wprowadza również nowe procedury rozwiązywania problemów związanych z naruszaniem praw człowieka.
Unia Europejska udzieliła specjalnych koncesji handlowych najmniej rozwiniętym krajom, z których 39 jest sygnatariuszami Umowy z Cotonou. Od 2005 r. kraje te będą mogły eksportować do UE praktycznie wszystkie produkty, bez konieczności uiszczania ceł.
Programy wsparcia dla krajów AKP są finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju, który co roku przekazuje na ten cel od dwóch do trzech miliardów euro. Zakaz kopiowania, rozpowszechniania części lub całości bez zgody redakcji EUROPA.wortale.net.
Dodaj swój komentarz
| |
