12. Przyszłość Europy?
* Integracja europejska będzie nadal postępować wszędzie tam, gdzie państwa członkowskie uznają, że współpraca w tradycyjnych ramach UE służy ich interesom (to jest w takich kwestiach, jak:handel, globalizacja, jednolity rynek, rozwój regionalny i społeczny, badania naukowe i rozwój, działania promujące ogólny rozwój i tworzenie nowych miejsc pracy itp.)
* Wraz z podpisaniem przez przywódców UE traktatu lizbońskiego, instytucjonalny proces aktualizacji zasad regulujących stosunki pomiędzy państwami członkowskimi a Unią Europejską oraz pomiędzy Unią a jej obywatelami dobiegł końca. Jeżeli traktat zostanie ratyfikowany przez wszystkie państwa członkowskie, Unia zyska ramy prawne oraz instrumenty potrzebne, aby sprostać przyszłym wyzwaniom i spełnić oczekiwania społeczeństwa.
„Przyjdzie taki dzień, kiedy wszystkie narody na naszym kontynencie, nie tracąc swojej odrębności, ani chwalebnej indywidualności, złączą się w wyższą jedność i stworzą europejskie braterstwo.Przyjdzie taki dzień, kiedy nie będzie innych pól bitew niż rynki otwierające się na idee.Przyjdzie taki dzień, kiedy kule armatnie i bomby zamienią się na głosy.”
Potrzeba było ponad stu lat, aby te prorocze słowa Wiktora Hugo, wypowiedziane w 1849 r. zaczęły się spełniać.W tym czasie dwie wojny światowe oraz niezliczone inne konflikty spowodowały miliony ofiar na kontynencie europejskim.Były chwile, kiedy wydawało się, że nie ma już żadnej nadziei.Dziś, kiedy pierwsze dziesięciolecie XXI wieku powoli zbliża się ku końcowi, perspektywy są znacznie lepsze, ale także dziś przed Europą stoi wiele trudności i nowych wyzwań.
Unia przeszła poważny proces, w wyniku którego dołączyło do niej 10 nowych krajów i - jak powiedział pewien polityk z nowego państwa członkowskiego - „Europie wreszcie udało się pogodzić własną historię z własną geografią”.W przyszłości powinniśmy być świadkami kolejnych rozszerzeń Unii Europejskiej.Tymczasem szefowie państw członkowskich, wsłuchując się uważnie w głos opinii publicznej, będą musieli podjąć decyzję, gdzie należy wyznaczyć geograficzne, polityczne i kulturowe granice Unii.
Unia Europejska jest paktem zawartym pomiędzy suwerennymi narodami, które postanowiły dzielić swą przyszłość i zwiększać wspólną suwerenność.U podstaw tego paktu leżą wartości, które Europejczycy cenią sobie najbardziej:pokój, dobrobyt gospodarczy, bezpieczeństwo, demokracja uczestnicząca, sprawiedliwość i solidarność.Pakt ten znajduje coraz większe poparcie w Europie - pół miliarda ludzi zdecydowało się żyć w państwie prawa, zgodnie z wyznawanymi od wieków wartościami, które koncentrują się wokół ludzkości i godności człowieka.
Trwająca obecnie rewolucja technologiczna w radykalny sposób zmienia życie na całym uprzemysłowionym świecie, również w Europie.Należy sobie zdawać sprawę z tego, że zjawisko to niesie ze sobą nowe wyzwania, które przekraczają tradycyjne granice.Trwały rozwój, trendy populacyjne, dynamizm gospodarczy, solidarność społeczna i znalezienie etycznej odpowiedzi na postęp w naukach biologicznych – tych kwestii nie da się już skutecznie rozwiązać na poziomie krajowym.Szukając nowych rozwiązań, musimy również mieć wzgląd na przyszłe pokolenia.
Młodzi ludzie przy stole © Getty images
Europa – miejsce, w którym wymienia się pomysły.
Proces integracji europejskiej dotyczy całego kontynentu stanowiącego tylko część szybko zmieniającego się świata, który musi odnaleźć swój punkt równowagi.Na Europę wpływ mają również wydarzenia na innych kontynentach, niezależnie od tego, czy dotyczą stosunków ze światem islamskim, chorób i klęski głodu w Afryce, unilateralistycznych tendencji Ameryki Północnej, dynamicznego rozwoju gospodarczego w Azji czy też delokalizacji przemysłu i miejsc pracy na całym świecie.Europa nie może skupiać się wyłącznie na własnym rozwoju;musi również stawić czoła globalizacji.
Instytucje UEudowodniły swoją wartość, teraz jednak wymagają dostosowania, aby mogły sprawnie funkcjonować w rozszerzonej Unii i sprostać rosnącej liczbie zadań, które mają być przez nią wykonywane.Im więcej państw członkowskich tworzy UE, tym silniejsze będą siły odśrodkowe, które mogą doprowadzić do jej rozpadu.Dbanie o krótkoterminowe korzyści również może zniweczyć długoterminowe priorytety Unii.Z tego powodu wszyscy zaangażowani w to niezwykłe przedsięwzięcie, jakim jest Unia Europejska, muszą czuć się za nią odpowiedzialni i działać w taki sposób, aby system instytucjonalny UE mógł nadal sprawnie funkcjonować.Przy każdej istotnej zmianie obecnego systemu należy uwzględnić różnorodność Europy.Najcenniejszym bowiem bogactwem Europy są właśnie liczne różnice między jej narodami.Reformy muszą również dotyczyć procesu decyzyjnego.Ciągłe szukanie jednomyślności może łatwo doprowadzić do paraliżu.Tylko system prawny i polityczny oparty na głosowaniu większościowym i wzbogacony o system hamulców i równowagi (ang. checks and balances) może zapewnić odpowiednie funkcjonowanie.
Praktyczne rozwiązania pozwalające dostosować strukturę Unii, początkowo stworzoną dla sześciu państw członkowskich, do potrzeb 27 państw, zawarto w traktacie lizbońskim. Traktat przyjęto w 2007 r., jednak aby mógł wejść w życie, musi zostać ratyfikowany przez wszystkie państwa członkowskie. Dzięki niemu Europa stanie się bardziej demokratyczna i przejrzysta: metody pracy i zasady głosowania zostaną uproszczone, zagwarantowane zostaną prawa podstawowe zapisane w Karcie Praw Podstawowych, a UE będzie mogła mówić jednym głosem na arenie międzynarodowej.
Traktat lizboński
Tło historyczne
Aby sprostać wyzwaniom związanym z przyjęciem do UE nowych państw członkowskich Europy Środkowej i Wschodniej, w grudniu 2001 r. Rada Europejska powołała konwent, któremu powierzono zadanie opracowania projektu traktatu konstytucyjnego.
Prace konwentu zakończyły się w czerwcu 2003 r., a w październiku 2004 r. w Rzymie przywódcy państw UE podpisali projekt traktatu.
Choć projekt konstytucji został ratyfikowany przez większość państw UE, jego przyjęciu sprzeciwiły się w referendach krajowych Francja (maj 2005 r.) i Holandia (czerwiec 2005 r.).
Tym samym proces reform został zawieszony na okres 18 miesięcy, aż do roku 2007, w którym rozpoczęły się negocjacje w sprawie traktatu reformującego. Jego podpisanie przez przywódców państw członkowskich nastąpiło w Lizbonie w grudniu 2007 r. Obecnie trwa ratyfikacja traktatu przez państwa członkowskie. Traktat powinien wejść w życie przed kolejnymi wyborami do Parlamentu Europejskiego w czerwcu 2009 roku.
Najważniejsze postanowienia traktatu
- Poszerzenie kompetencji legislacyjnej i budżetowej Parlamentu Europejskiego.
- Zwiększenie roli parlamentów krajowych w kontroli przestrzegania przez UE zasady pomocniczości.
- Zwiększenie liczby decyzji podejmowanych w drodze głosowania większością kwalifikowaną w Radzie.
- Wyraźny podział kompetencji i obowiązków państw członkowskich i Unii Europejskiej.
- Wiążąca prawnie Karta Praw Podstawowych gwarantuje poszanowanie wolności i praw obywateli europejskich.
- Wybór przewodniczącego Rady Europejskiej na okres dwóch i pół roku (raz odnawialny).
- Nowy urząd wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa zapewnia większe oddziaływanie, spójność i widoczność działań zewnętrznych UE.
Zakaz kopiowania, rozpowszechniania części lub całości bez zgody redakcji EUROPA.wortale.net.