Wróć na portal Mindly.pl 

 

4. W jaki sposób funkcjonuje UE?

    *  Rada Ministrów Unii Europejskiej, która reprezentuje państwa członkowskie, jest głównym organem decyzyjnym UE. Jeżeli spotkanie odbywa się na poziomie szefów państwa lub rządu, wówczas Rada działa jako Rada Europejska, której celem jest określanie kierunków politycznych UE w kwestiach o kluczowym znaczeniu.
    * Parlament Europejski, który reprezentuje obywateli, dzieli władzę legislacyjną i budżetową z Radą Ministrów Unii Europejskiej.
    * Komisja Europejska, która reprezentuje wspólne interesy Unii Europejskiej, jest głównym organem wykonawczym. Przysługuje jej prawo proponowania aktów prawodawstwa i to ona dokłada starań, aby zasady polityki UE były należycie wdrażane.




I. Trójkąt decyzyjny

Unia Europejska jest czymś więcej niż tylko konfederacją krajów, nie jest to jednak państwo federalne. Unia jest w rzeczywistości całkowicie nowym tworem, który nie mieści się w żadnej tradycyjnej kategorii prawa. Jej system polityczny jest unikatowy z historycznego punktu widzenia i w ciągu ostatniego półwiecza podlegał ciągłemu rozwojowi.

Głosowanie w Parlamencie Europejskim © EC
Parlament Europejski – przemawia w Twoim imieniu.

Traktaty (czyli „prawo pierwotne”) stanowią podstawę, na której stworzono dużą liczbę aktów „prawa wtórnego”, które mają bezpośredni wpływ na życie codzienne obywateli Unii Europejskiej. Prawo wtórne składa się przede wszystkim z rozporządzeń, dyrektyw i zaleceń przyjętych przez instytucje UE.

Akty te wraz z zasadami polityki UE są wynikiem decyzji podjętych przez tzw. trójkąt decyzyjny, czyli:Radę Unii Europejskiej (reprezentującą rządy państw członkowskich), Parlament Europejski (reprezentujący obywateli) oraz Komisję Europejską (politycznie niezależny organ, który dba o wspólne interesy Europy).

(a)  Rada Unii Europejskiej oraz Rada Europejska

Rada Unii Europejskiej (znana również pod nazwą „Rada Ministrów”) jest głównym organem decyzyjnym UE. Każdy kraj UE przewodniczy RadzieDeutshEnglishFrançais przez okres sześciu miesięcy. W każdym zebraniu Rady uczestniczy jeden minister z każdego państwa członkowskiego. To, który minister będzie reprezentował dany kraj podczas zebrania Rady zależy od tematu wpisanego do porządku obrad, np. sprawy zagraniczne, rolnictwo, przemysł, transport, ochrona środowiska itd.

Rada dzieli władzę legislacyjnąz Parlamentem Europejskim w ramach tzw. procedury współdecydowaniaEnglishFrançais . Ponadto Rada i Parlament współdzielą odpowiedzialność za przyjęcie budżetu UE. Do kompetencji Rady należy również zawieranie umów międzynarodowych, które zostały wcześniej wynegocjowane przez Komisję.

Zgodnie z postanowieniami traktatów w zależności od istotności sprawy Rada podejmuje decyzje w trojaki sposób: zwykłą większością głosów, większością kwalifikowanąDeutshEnglishFrançais lub jednomyślnie.

Rada musi stanowić jednomyślnie w sprawach istotnych, takich jak: zmiany w traktatach, wprowadzenie nowej wspólnej polityki lub wyrażenie zgody na przystąpienie nowego kraju do Unii.

W większości pozostałych spraw wymagana jest kwalifikowana większość głosów, co oznacza, że decyzja nie może zostać podjęta, jeżeli nie osiągnięto określonego minimum głosów za. Liczba głosów, jakimi dysponuje każdy kraj UE odzwierciedla mniej więcej liczbę ludności tego kraju.

Rozkład głosów w Radzie Europejskiej przypadających poszczególnym krajom
Niemcy, Francja, Włochy i Zjednoczone Królestwo    29
Hiszpania i Polska    27
Rumunia    14
Holandia    13
Belgia, Czechy, Grecja, Węgry i Portugalia    12
Austria, Bułgaria i Szwecja    10
Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja i Finlandia    7
Estonia, Cypr, Łotwa, Luksemburg i Słowenia    4
Malta    3
Razem:    345

Minimalna liczba głosów wymagana, aby osiągnąć kwalifikowaną większość wynosi 255 głosów z 345 (73,9%). Ponadto:

    * większość państw członkowskich (w niektórych przypadkach dwie trzecie) musi popierać daną decyzję, oraz
    * każde państwo członkowskie może wnioskować o potwierdzenie, że głosy za przyjęciem danej decyzji reprezentują co najmniej 62% całkowitej ludności UE


Rada Europejska spotyka się z zasady cztery razy do roku. Przewodniczy jej prezydent lub premier kraju, który w danym półroczu sprawuje prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. PrzewodniczącyDeutshEnglishFrançais Komisji Europejskiej uczestniczy w spotkaniach Rady Europejskiej jako pełnoprawny członek.

Traktat z Maastricht nadał Radzie Europejskiej oficjalną rolę inicjatora głównych zasad polityki unijnej i upoważnił ją do rozstrzygania spraw, w których ministrowie spotykający się w ramach Rady Unii Europejskiej nie mogą dojść do porozumienia.

Rada Europejska zajmuje się również palącymi problemami międzynarodowymi w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (ang. CFSP), która ma umożliwić UE wypowiadanie się jednym głosem w kwestiach dyplomatycznych.

(b)  Parlament Europejski

Parlament Europejski jest organem demokratycznym reprezentującym obywateli UE. Sprawuje on polityczny nadzór nad działaniami UE i uczestniczy w procesie legislacyjnym. Od 1979 r. posłowie do Parlamentu Europejskiego są wybierani na pięcioletnią kadencję w powszechnych wyborach bezpośrednich.

Sesje plenarne Parlamentu zasadniczo odbywają się w Strasburgu, natomiast wszelkie sesje dodatkowe odbywają się w Brukseli. Parlament Europejski składa się z 20 komisji, które wykonują prace przygotowawcze do sesji plenarnych oraz z kilku ugrupowań politycznych, które zazwyczaj spotykają się w Brukseli. Sekretariat Generalny ma swoją siedzibę w Luksemburgu i Brukseli.

Parlament uczestniczy w pracach legislacyjnych UE na trzech poziomach:

    * W ramach tak zwanej procedury współpracyDeutshEnglishFrançais wprowadzonej przez Jednolity Akt Europejski w 1987 r., Parlament Europejski może wydawać opinie na temat projektów dyrektyw i rozporządzeń proponowanych przez Komisję Europejską. Komisja jest następnie proszona o uzupełnienie swoich wniosków w celu uwzględnienia stanowiska Parlamentu.
    * Od 1987 r. w ramach procedury akceptacjiDeutshEnglishFrançais Parlament musi wyrazić zgodę na międzynarodowe umowy wynegocjowane przez Komisję oraz na każde rozszerzenie Unii Europejskiej.
    * Procedura współdecydowaniaEnglishFrançais wprowadzona Traktatem z Maastricht w 1992 r. stawia Parlament na równej stopie z Radą w procesie legislacyjnym dotyczącym wielu istotnych spraw, takich jak: swobodny przepływ siły roboczej, rynek wewnętrzny, edukacja, badania naukowe, ochrona środowiska, sieci transeuropejskie, opieka zdrowotna, kultura, ochrona konsumenta itp. Parlament może odrzucić proponowany akt prawny dotyczący wymienionych obszarów, jeżeli bezwzględna większość posłów zagłosuje przeciw „wspólnemu stanowisku” Rady. W Traktacie przewidziano także procedurę pojednawczą.

Parlament i Rada dzielą również równą odpowiedzialność za przyjęcie budżetu UE. Parlament może odrzucić proponowany budżet i niejednokrotnie skorzystał z tego prawa. W takim przypadku, cała procedura budżetowa rozpoczyna się od nowa. Komisja Europejska proponuje projekt budżetu, który jest następnie omawiany w Parlamencie i Radzie. Parlament w pełni wykorzystuje przysługujące mu uprawnienia budżetowe, aby wywrzeć wpływ na proces tworzenia zasad polityki UE.

Parlament jest również organem sprawującym demokratyczną kontrolę nad Unią. Jest upoważniony do odwołania Komisji przez przyjęcie wniosku o wotum nieufności, co wymaga większości dwóch trzecich głosów. Parlament sprawuje również bieżący nadzór nad procesem zarządzania zasadami polityki UE. W ramach tego nadzoru Parlament może zadawać Komisji i Radzie pytania w formie ustnej lub pisemnej. Przewodniczący Rady Europejskiej przedkłada również Parlamentowi sprawozdania z decyzji podejmowanych przez Radę.

(c)  Komisja Europejska

Komisja jest trzecim elementem trójkąta instytucyjnego, który zarządza i kieruje Unią Europejską. Członkowie Komisji są wyznaczani na pięcioletnią kadencję w wyniku ustaleń między państwami członkowskimi. Kandydaci wyznaczeni przez państwa członkowskie muszą zostać zatwierdzeni przez Parlament. Komisja odpowiada przed Parlamentem. Jeżeli Parlament przyjmie wniosek o wotum nieufności, wówczas cała Komisja musi złożyć rezygnację.

Od 2004 r. w Komisji zasiada jeden komisarz z każdego państwa członkowskiego.

Komisja ma sporą niezależność w sprawowaniu swej funkcji. Do zadań KomisjiDeutshEnglishFrançais należy reprezentowanie interesów całej UE, co oznacza, że nie może przyjmować poleceń od rządów poszczególnych państw członkowskich. Jako „strażnik traktatów” Komisja musi również dopilnować, aby rozporządzenia i dyrektywy przyjęte przez Radę i Parlament zostały należycie wdrożone w państwach członkowskich. Jeżeli tak się nie stanie, wówczas Komisja może pozwać państwo naruszające prawo unijne do Trybunału Sprawiedliwości, aby zapewnić przestrzeganie unijnych przepisów.

Jako unijny organ wykonawczy Komisja wykonuje decyzje podejmowane przez Radę, na przykład w odniesieniu do wspólnej polityki rolnej. Komisja jest w dużym stopniu odpowiedzialna za realizację wspólnych zasad polityki europejskiej, takich jak: polityka w zakresie badań naukowych i technologii, pomocy międzynarodowej, rozwoju regionalnego itp. Zarządza również budżetem związanym z tymi zasadami.

Prace Komisji wspomaga administracja unijna złożona z 36 Dyrekcji Generalnych (DG) i służb, których siedziby mieszczą się głównie w Brukseli i Luksemburgu.

II. Pozostałe organy i instytucje

(a)  Trybunał Sprawiedliwości

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z siedzibą w Luksemburgu składa się z jednego sędziego z każdego państwa członkowskiego oraz ośmiu rzeczników generalnych. Członkowie Trybunału są wyznaczeni w wyniku ustaleń pomiędzy rządami państw członkowskich, na sześcioletnią kadencję, którą można przedłużyć. Niezawisłość członków Trybunału jest gwarantowana. Trybunał Sprawiedliwości dba o to, by prawo UE było przestrzegane, a traktaty były właściwie interpretowane i stosowane.


(b)  Trybunał Obrachunkowy

Trybunał Obrachunkowy z siedzibą w Luksemburgu działa od 1975 r. Każde państwo członkowskie posiada jednego reprezentanta. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są powoływani na okres sześciu lat w wyniku ustaleń pomiędzy państwami członkowskimi, po konsultacji z Parlamentem Europejskim.Trybunał Obrachunkowy kontroluje, czy otrzymano wszystkie wpływy, czy poczynione transakcje były prawidłowe i zgodne z prawem, oraz czy budżet UE jest zarządzany we właściwy sposób.

(c)  Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny

Jeżeli podejmowane są decyzje dotyczące wielu obszarów, wówczasRada i Komisja konsultują się z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym (ang. EESC). Jego członkowie reprezentują rozmaite grupy interesu, które razem tworzą „zorganizowane społeczeństwo obywatelskie”. Członkowie Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego są powoływani przez Radę na czteroletnią kadencję.

(d)  Komitet Regionów

Komitet Regionów został ustanowiony Traktatem o Unii Europejskiej. Jest on złożony z przedstawicieli samorządów regionalnych i lokalnych wyznaczonych przez państwa członkowskie i powołanych przez Radę na czteroletnią kadencję. Zgodnie z Traktatem Rada i Komisja muszą konsultować się z Komitetem Regionów w sprawach o istotnym znaczeniu dla poszczególnych regionów. Komitet może również wydawać opinie z własnej inicjatywy.

(e)  Europejski Bank Inwestycyjny

The European Investment Bank (EIB), based in Luxembourg, provides loans and guarantees to help the EU’s less developed regions and to help make businesses more competitive.

(f)  Europejski Bank Centralny

Europejski Bank Centralny z siedzibą we Frankfurcie nad Menem odpowiada za zarządzanie walutą euro i unijną politykę walutową(patrz rozdział 7: Unia gospodarcza i walutowa oraz euro).

Europa w 12 lekcjach