Wróć na portal Mindly.pl 

 

10. Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość

    *  Otwarcie granic wewnętrznych pomiędzy państwami członkowskimi UE niesie wymierne korzyści dla zwykłych ludzi, którzy teraz mogą swobodnie się przemieszczać bez kontroli granicznych.
    * Jednakże swobodne poruszanie się w granicach wewnętrznych jest nierozłącznie związane ze zwiększeniem kontroli na zewnętrznych granicach Unii tak, aby skutecznie przeciwdziałać handlowi ludźmi i narkotykami, zorganizowanej przestępczości, nielegalnej emigracji i terroryzmowi.
    * Kraje UE współpracują ze sobą w obszarze utrzymania porządku publicznego i wymiaru sprawiedliwości, aby zwiększyć bezpieczeństwo w Europie.



Obywatele europejscy mają prawo do życia w wolności w dowolnym miejscu Unii Europejskiej, bez obawy przed prześladowaniami lub przemocą. Jednakże przestępczość międzynarodowa i terroryzm to zjawiska, które budzą obawy wielu współczesnych Europejczyków.

W Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską nie przewidywano zjednoczenia w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Jednak z upływem czasu stało się jasne, że swoboda przemieszczania powinna się wiązać z zapewnieniem każdemu tej samej ochrony i tego samego dostępu do wymiaru sprawiedliwości, w każdym zakątku UE. W związku z tym, poprzez wprowadzanie poprawek do pierwotnego tekstu traktatów założycielskich na mocy: Jednolitego Aktu Europejskiego, Traktatu o Unii Europejskiej (tzw. Traktat z Maastricht) oraz Traktatu Amsterdamskiego, stopniowo budowano obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

I. Swoboda przemieszczania się

Swoboda przemieszczania się osób wewnątrz Unii Europejskiej sprawia, że zagadnienia bezpieczeństwa w państwach członkowskich nabierają coraz większego znaczenia, tym bardziej że rządy państw członkowskich nie kontrolują już wewnętrznych granic UE. Aby zrekompensować brak kontroli wewnątrz Unii, konieczne jest wprowadzenie dodatkowych zabezpieczeń na jej zewnętrznych granicach. Ponieważ z prawa do swobodnego przemieszczania się wewnątrz Unii mogą korzystać również przestępcy, narodowe służby policji i władze sądowe muszą ze sobą współpracować, aby zwalczać przestępczość międzynarodową.

Jedną z najważniejszych inicjatyw służącą ułatwieniu życia osobom podróżującym po Unii Europejskiej był układ podpisany w 1985 r. przez rządy Belgii, Francji, Luksemburga, Holandii i Niemiec w Schengen, przygranicznym miasteczku w Luksemburgu (tzw. Układ z Schengen). Uzgodniono wówczas, że kontrole osobowe – niezależnie od narodowości osób przekraczających granice - zostaną zniesione na wspólnych granicach krajów sygnatariuszy, że zasady kontroli na granicach z krajami nienależącymi do UE zostaną zharmonizowane oraz że zostanie wprowadzona wspólna polityka wizowa. W konsekwencji powstał obszar bez wewnętrznych granic zwany „obszarem Schengen”.

Układ z Schengen oraz wszystkie przepisy wykonawcze stały się integralną częścią Traktatów UE, a obszar Schengen stopniowo się powiększał. Pod koniec 2007 r. wszytkie państwa UE oprócz Irlandii, Wielkiej Brytanii, Cypru, Bułgarii i Rumunii były już członkami strefy Schengen wraz z Islandią i Norwegią – krajami nienależącymi do UE, które również w pełni stosują przepisy Układu z Schengen.

II. Polityka azylowa i imigracyjna

Europa jest dumna ze swojej tradycji, zgodnie z którą osoby z krajów trzecich zawsze były tu mile widziane, a uchodźcy uciekający przed niebezpieczeństwem i prześladowaniem mogli uzyskać azyl. Rządy UE muszą dziś jednak odpowiedzieć na pytanie, jak rozwiązać kwestię rosnącej liczby emigrantów, legalnych i nielegalnych, w obszarze bez granic wewnętrznych.

Aby wnioski o azyl były przetwarzane zgodnie z podstawowymi zasadami uznawanymi w całej Unii Europejskiej, potrzebna jest harmonizacja przepisów. W 1999 r. rządy krajów UE określiły jako swój cel przyjęcie wspólnej procedury azylowejDeutshEnglishFrançais i ustalenie zasad równego traktowania osób, którym udzielono azylu, w całej Unii. W ramach realizacji tego celu przyjęto pewne rozwiązania techniczne, takie jak: określenie minimalnych standardów przyjmowania osób ubiegających się o azyl czy zasad nadawania statusu uchodźcy.

Ustanowiono również Europejski Fundusz dla Uchodźców z rocznym budżetem w wysokości 114 mln EUR. Pomimo zakrojonej na szeroką skalę współpracy pomiędzy rządami państw członkowskich, ciągle jeszcze nie wdrożono prawdziwie unijnej polityki azylowej i imigracyjnej.

III. Zwalczanie przestępczości międzynarodowej i terroryzmu

Warunkiem funkcjonowania polityki azylowej i imigracyjnej jest skuteczny system do zarządzania przepływami imigracyjnymi, połączony z kontrolą na granicach zewnętrznych i wprowadzeniem środków zapobiegających nielegalnej imigracji. Potrzebne są skoordynowane działania w celu zwalczania zorganizowanych grup przestępczych, które tworzą siatki przerzutu nielegalnych imigrantów i handlu ludźmi oraz wykorzystują bezbronność osób najsłabszych, zwłaszcza kobiet i dzieci.

Przestępczość zorganizowana sięga po coraz bardziej wyrafinowane metody i regularnie wykorzystuje do swoich działań sieci europejskie lub międzynarodowe. Terroryści pokazali już, że potrafią brutalnie uderzać w każdym miejscu na świecie.

Z tego też powodu stworzono System Informacyjny Schengen(SIS) DeutshEnglishFrançais . Jest to złożona baza danych, która umożliwia funkcjonariuszom organów ścigania i władzom sądowym wymianę informacji na temat poszukiwanych osób i mienia (na przykład skradzionych samochodów lub dzieł sztuki) lub osób, wobec których wydano nakaz aresztowania lub wniosek o ekstradycję.

Jednym z najlepszych sposobów na ujęcie przestępców jest podążanie śladem środków pieniężnych, które zdobyli w nieuczciwy sposób. Dlatego też Unia Europejska chce poprzez stworzenie odpowiedniej legislacji przeciwdziałać praniu brudnych pieniędzy tak, aby odciąć organizacje przestępcze od źródeł finansowania.

Najbardziej udanym krokiem ostatnich lat w zakresie współpracy między funkcjonariuszami organów ścigania było utworzenie Europolu , organu UE z siedzibą w Hadze, który tworzą funkcjonariusze policji i służb celnych. Europol zajmuje się zwalczaniem rozmaitych rodzajów przestępczości międzynarodowej: przemytem narkotyków, handlem kradzionymi pojazdami, siatkami zajmującymi się handlem i nielegalnym przerzutem ludzi, wykorzystywaniem seksualnym kobiet i dzieci, pornografią, fałszerstwami, przemytem materiałów radioaktywnych i nuklearnych, terroryzmem, praniem brudnych pieniędzy i fałszowaniem euro.

IV. W kierunku „europejskiego obszaru sądowego”

Obecnie w Unii Europejskiej funkcjonuje w równoległy sposób wiele różnych systemów sądownictwa – każdy w ramach granic danego państwa członkowskiego. Jeżeli Unia chce, aby jej mieszkańcy dzielili tę samą koncepcję wymiaru sprawiedliwości, jej systemy prawne muszą ułatwiać - a nie utrudniać – życie ludzi.

Najbardziej znaczącym przykładem praktycznej współpracy w tym obszarze są działania Europejskiego urzędu na rzecz poszerzania współpracy sądowniczej, czyli Eurojust. Urząd ten został powołany w 2003 r. w Hadze jako centralna struktura koordynująca działania w zakresie sądownictwa. Zadaniem Eurojust jest umożliwienie współpracy pomiędzy krajowymi organami ścigania i dochodzenia w śledztwach kryminalnych, które dotyczą równocześnie kilku krajów UE.

Od stycznia 2004 r. funkcjonuje europejski nakaz aresztowaniaDeutshEnglishFrançais , który ma zastąpić długotrwałe procedury ekstradycyjne.

Przestępczość międzynarodowa oraz terroryzm nie uznają granic pomiędzy krajami. Oznacza to, że niezbędna jest wspólna polityka w zakresie prawa karnego, ponieważ współpraca pomiędzy sądami w różnych krajach może napotkać na przeszkodę w postaci odmiennych definicji określonych czynów przestępczych. Polityka ta ma na celu ustanowienie wspólnych ram prawnych do zwalczania terroryzmu, aby zapewnić obywatelom UE wysoki poziom ochrony i zwiększyć międzynarodową współpracę w tym zakresie.

W obszarze prawa cywilnego Unia Europejska wprowadziła ustawodawstwo ułatwiające wykonanie decyzji sądowych w sprawach międzynarodowych dotyczących orzeczenia rozwodu lub separacji, wniosków o sprawowanie opieki rodzicielskiej i alimenty tak, aby orzeczenia zapadłe w jednym kraju były wiążące w drugim. UE ustanowiła również wspólne procedury mające na celu ułatwienie i przyspieszenie rozstrzygania międzynarodowych spraw dotyczących drobnych i bezspornych roszczeń cywilnych, jak odzyskanie należności czy ogłoszenie upadłości.

Europa w 12 lekcjach