Wróć na portal Mindly.pl 

 

Swobodny przepływ pracowników

Co oznacza swobodny przepływ pracowników?

Swobodny przepływ pracowników oznacza, że obywatele UE mają prawo do poszukiwania pracy w innym państwie członkowskim, zatrudnienia w tym państwie bez konieczności uzyskania pozwolenia na pracę, zamieszkiwania w nim w okresie zatrudnienia, pozostania w nim nawet po zakończeniu stosunku pracy oraz do takiego samego traktowania, jakie przysługuje obywatelom państwa przyjmującego w zakresie dostępu do zatrudnienia, warunków pracy oraz wszelkich innych przywilejów socjalnych i podatkowych, które mogą ułatwić integrację pracownika w danym państwie.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości zinterpretował i rozwinął zasadę swobody przepływu osób oraz jej skutków, w tym samo pojęcie pracownika. Więcej informacji na temat orzecznictwa można znaleźć w komunikacie Komisji „Free movement of workers – achieving the full benefits and potential” (Swobodny przepływ pracowników – osiąganie pełnych korzyści i potencjału), COM(2002) 694 wersja ostateczna). 

System koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz system gwarantujący wzajemne uznawanie dyplomów uzupełniają prawo do swobodnego przepływu pracowników.

Swobodny przepływ pracowników istnieje od momentu powstania Wspólnoty Europejskiej, czyli od roku 1957. Obecnie zasada ta stanowi część bardziej ogólnego prawa do swobodnego przepływu osób – jest ona jedną z podstawowych swobód gwarantowanych przez prawo wspólnotowe, która, pod pewnymi warunkami, uprawnia obywateli UE do przenoszenia się do innego państwa członkowskiego, aby osiedlić się tam po przejściu na emeryturę, studiować lub po prostu w celu pobytu na terytorium danego państwa bez podejmowania działalności zawodowej.

Jest to prawdopodobnie najważniejszy z punktu widzenia jednostki zapis prawny w prawodawstwie Wspólnoty i stanowi podstawowy element obywatelstwa europejskiego.

Zasada swobodnego przepływu pracowników została zapisana w artykule 39 traktatu WE i rozwinięta w aktach prawa wtórnego, w szczególności w rozporządzeniu (EWG) nr 1612/681 w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty i w dyrektywie 2004/38/WE w sprawie prawa do pobytu na terytorium państw członkowskich. 

Kogo dotyczą postanowienia art. 39 traktatu WE?

Przepisy artykułu 39 WE mają zastosowanie do tzw. pracowników migrujących, a więc obywateli UE opuszczających jedno państwo członkowskie UE w celu podjęcia pracy w innym państwie członkowskim. Artykuł 39 stosuje się również do obywateli UE powracających do kraju pochodzenia po skorzystaniu z prawa do swobodnego przemieszczania się. Przepisy te nie dotyczą natomiast osób, które nigdy nie opuściły kraju pochodzenia.

Pracownik jest osobą, która:

• wykonuje efektywną i rzeczywistą pracę
• pod kierownictwem innej osoby
• za wynagrodzeniem.

Definicja ta obejmuje na przykład zawodowych sportowców.

Osoby samozatrudnione, studenci, emeryci oraz osoby nieaktywne zawodowo nie są objęte artykułem 39, lecz podlegają innym przepisom prawa wspólnotowego. Więcej informacji można znaleźć na stronach internetowych Dyrekcji Generalnej ds. Rynku Wewnętrznego i Usług (osoby samozatrudnione) i Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości, Wolności i Bezpieczeństwa. 

Jakie prawa mają członkowie rodziny?

Niektóre prawa są rozszerzone na członków rodziny pracownika. Mają oni w szczególności prawo do zamieszkania razem z pracownikiem w państwie przyjmującym i prawo do równego traktowania np. w dostępie do powszechnego systemu kształcenia i do przywilejów socjalnych. Niektórzy członkowie rodziny pracownika mają również prawo do podjęcia pracy w państwie przyjmującym. 

Czy są jakieś ograniczenia stosowane w wykonywaniu tego prawa?

Istnieje kilka ograniczeń. Są to:

• ograniczenia z przyczyn związanych z bezpieczeństwem publicznym, porządkiem publicznym i zdrowiem publicznym
• pewne ograniczenia dotyczące zatrudnienia w administracji publicznej kraju przyjmującego.  

Jakie przepisy obowiązują po przystąpieniu?

Prawo do swobodnego przepływu pracowników z i do państw członkowskich oraz między nimi, w przypadku państw które przystąpiły do UE z dniem 1 maja 2004 r. (Czechy, Estonia, Cypr, Łotwa, Litwa, Węgry, Malta, Polska, Słowenia, Słowacja) oraz z dniem 1 stycznia 2007 r. (Bułgaria i Rumunia) może być stosowane w okresie przejściowym wynoszącym maksymalnie siedem lat od chwili przystąpienia.

Praca w innym kraju UE