Wróć na portal Mindly.pl 

 

Jednorazowa afiliacja i przenoszenie uprawnień socjalnych za granicę

PODSTAWOWE ZASADY PRZYNALEŻNOŚCI

1. Podleganie ustawodawstwu jednego Państwa Członkowskiego w danym czasie.

Powyższa zasada dotyczy wszystkich osób zatrudnionych lub pracujących na własny rachunek, objętych przepisami wspólnotowymi, bez względu na liczbę krajów, w których prowadzą one działalność zawodową - osoby zatrudnione w czterech lub pięciu Państwach Członkowskich również podlegają ustawodawstwu jednego Państwa Członkowskiego.

Od podstawowej zasady istnieje jedynie mały wyjątek: osoba zatrudniona w jednym Państwie Członkowskim i pracująca na własny rachunek w innym Państwie Członkowskim może równocześnie – w wyjątkowych przypadkach - być ubezpieczona w obu krajach.

2. Ubezpieczenie w kraju, w którym wykonywany jest zawód.

Zasada dotyczy osób zatrudnionych i osób pracujących na własny rachunek, nawet jeśli mieszkają na terytorium innego kraju lub (w przypadku płatnego zatrudnienia) gdy siedziba spółki lub pracodawcy mieści się w innym Państwie Członkowskim.

Innymi słowy, jeśli pracownik przestanie pracować w jednym Państwie Członkowskim w celu wykonywania pracy w innym państwie, podlega ustawodawstwu „nowego” kraju. W rezultacie przestaje mieć prawa w „poprzednim” kraju i zaczyna nabywać prawa w „nowym” kraju bez względu na fakt, czy rzeczywiście mieszka w tym kraju. Nawet pracownicy przygraniczni, którzy nadal mieszkają w „poprzednim” kraju są ubezpieczeni w ramach ustawodawstwa kraju, w którym pracują.

Poniżej opisano wyjątki od zasady.

SYTUACJE, KTÓRYCH NALEŻY UNIKAĆ

Przynależność pracownika migrującego do więcej niż jednego systemu (powodująca powielanie się składek) poprzez pracę w kraju przyjmującym miejsce zatrudnienia jako kryterium przynależności do programu (np. Niemcy) przy równoczesnym zamieszkiwaniu w kraju przyjmującym kryterium miejsca zamieszkania (np. Dania)

Brak przynależności do jakiegokolwiek systemu (brak zabezpieczenia społecznego) poprzez pracę w kraju przyjmującym jako kryterium miejsce zamieszkania (np. Niemcy) przy równoczesnym zamieszkiwaniu w kraju przyjmującym kryterium miejsca zatrudnienia

ZAKRES PRZYNALEŻNOŚCI

Całkowity: wskazane prawo obejmie płatność składek i świadczeń dla pracownika i jego rodziny oraz dla wszystkich działów zabezpieczenia socjalnego w ramach systemu krajowego

OKRESOWY WYJĄTEK: ZATRUDNIENIE NA KRÓTKI CZAS W INNYM PAŃSTWIE CZŁONKOWSKIM

Może się okazać, że spółka zatrudniająca pracownika w jednym kraju wysyła go na pewien czas do innego kraju w celach służbowych (przeniesienie, oddelegowanie). Jeżeli okres pracy zagranicą nie powinien przekroczyć 12 miesięcy (a pracownik nie zostanie wysłany w celu zastąpienia innego pracownika, któremu skończył się okres oddelegowania), nie ulegnie zmianie właściwe ustawodawstwo. Innymi słowy, pracownik pozostanie ubezpieczony w ramach ustawodawstwa „poprzedniego” kraju, nawet jeśli został oddelegowany do „nowego” kraju.

Przed wyjazdem do innego kraju w wyniku oddelegowania należy pobrać formularz E 101, który poświadcza, że pracownik jest nadal objęty ustawodawstwem „poprzedniego” kraju. Pracownik lub jego pracodawca mogą uzyskać formularz od instytucji w Państwie Członkowskim, którego ustawodawstwo ma zastosowanie. Jeżeli, na skutek nieprzewidzianych okoliczności, okres pracy wykonywanej zagranicą przekroczy okres 12 miesięcy, można poprosić o przedłużenie okresu oddelegowania do 12 miesięcy (formularz E 102).

Przepisy dotyczące oddelegowania mają również zastosowanie do osób pracujących na własny rachunek i prowadzących działalność zawodową w innym kraju.

SZCZEGÓLNE ZASADY PRZYNALEŻNOŚCI

1. Urzędnicy służby cywilnej i pracownicy podobnie szeregowani

Należą oni do systemu w Państwie Członkowskim administracji, która ich zatrudnia.

2. Osoby zatrudnione w misjach dyplomatycznych lub konsulatach

Z reguły są one ubezpieczone w kraju, w którym są zatrudnione (tzn. w kraju, w którym zlokalizowana jest misja dyplomatyczna lub konsulat) – niemniej jednak, jeśli dana osoba jest obywatelem kraju akredytacji lub kraju wysyłającego, może wybrać ten właśnie kraj.

3. Osoby powołane do służby wojskowej lub zastępczej służby cywilnej

Podlegają ustawodawstwu kraju, dla którego pełnią służbę wojskową. To samo dotyczy osób powołanych do zastępczej służby cywilnej.

4. Pracownicy zatrudnieni w transporcie międzynarodowym (z wyłączeniem marynarzy)

Osoby zatrudnione przez firmy realizujące międzynarodowe usługi transportowe koleją, drogą lądową, powietrzną czy wodną śródlądową są ubezpieczone w Państwie Członkowskim, w którym firma ma swoją siedzibę (chyba że dana osoba pracuje dla oddziału lub przedstawicielstwa spółki w innym Państwie Członkowskim lub jest przede wszystkim zatrudniona w kraju, w którym mieszka).

5. Marynarze

Marynarze pracujący na statkach pływających pod banderą Państwa Członkowskiego będą ubezpieczeni w takim kraju, nawet jeśli mieszkają w innym kraju (za wyjątkiem, gdy zastosowanie mają zasady dotyczą pracowników oddelegowanych).

Uwaga:

W bardziej szczególnych przypadkach możliwe są dalsze odstępstwa drogą umowy pomiędzy krajami lub ich właściwymi organami (informacje na ten temat można uzyskać od właściwego organy w kraju wyjazdu).

PRZYPADKI SZCZEGÓLNE

1. Osoby bezrobotne

Jeżeli istnieje prawdopodobieństwo ich powrotu do pracy w późniejszym czasie, prawo precedensowe stosuje do nich taką samą zasadę przynależności, a mianowicie nadal podlegają programowi ubezpieczeniowemu w kraju, w którym byli ostatnio zatrudnieni.

2. Osoby zwyczajowo pracujące w więcej niż jednym Państwie Członkowskim

Jeżeli z reguły pracownik jest zatrudniony w więcej niż jednym Państwie Członkowskim, jest on ubezpieczony w kraju zamieszkania, o ile część pracy wykonuje w tym kraju. Ta sama zasada obowiązuje w przypadku osób pracujących na własny rachunek w więcej niż jednym Państwie Członkowskim. Jeśli dana osoba nie mieszka w żadnym kraju, w którym prowadzi działalność zawodową, będzie ubezpieczona w Państwie Członkowskim, w którym mieszka jej pracodawca lub w którym siedzibę ma spółka ją zatrudniająca (jeśli osoba ta jest pracownikiem). Osoby pracujące na własny rachunek będą ubezpieczone w kraju, w którym prowadzą większą część swojej działalności gospodarczej.

3. Osoby zatrudnione w jednym Państwie Członkowskim i samozatrudnione w innym Państwie

Z zasady pracownicy są ubezpieczeni w kraju, w którym prowadzą działalność zawodową. W wyjątkowych okolicznościach można być ubezpieczonym w obu krajach – w tym celu należy skontaktować się z instytucjami zabezpieczenia społecznego Państw Członkowskich, w których się pracuje.

PRZENIESIENIE UPRAWNIEŃ SOCJALNYCH ZA GRANICĘ

UCHYLENIE KLAUZUL ZAMIESZKANIA

Obowiązujące prawo nie może narzucić warunku wymagającego mieszkania w danym Państwie Członkowskim (wyjątek - zasiłki dla bezrobotnych). Mieszkanie przez daną osobę w innym Państwie Członkowskim niż kraj, w którym właściwa instytucja ubezpieczenia społecznego ma siedzibę nie może stanowić przeszkody do przyznania lub wypłacenia świadczenia (tzn. nie może skutkować anulowaniem, zawieszeniem lub redukcją świadczenia).

ZAKRES ZASADY

Uchylenie klauzul zamieszkania nie dotyczy wyłącznie wypłaty świadczeń, ale także przyznanych świadczeń. Na uprawnienie do świadczenia nie ma wpływu zamieszkiwanie na stałe (lub tymczasowo) w innym Państwie Członkowskim.

PROCEDURY PŁATNICZE

Wypłata świadczeń poza właściwym Państwem Członkowskim jest zorganizowana w różny sposób zgodnie z warunkami i cechami charakterystycznymi świadczenia:

• czasami jest ono wypłacane odbiorcy przez instytucję Państwa Członkowskiego, w którym mieszka na stałe (lub tymczasowo) zgodnie z procedurami i stawkami określonymi przez właściwe prawo, ale w imieniu właściwej instytucji,
• czasami jest ono przekazywane przez właściwą instytucję bezpośrednio odbiorcy lub poprzez stowarzyszony organ lub instytucję Państwa Członkowskiego, w którym odbiorca mieszka na stałe (lub tymczasowo).

Dodatkowe informacje można uzyskać od właściwej instytucji.

Ubezpieczenia społeczne